De AOW-leeftijd van 65 jaar was lange tijd onwrikbaar in Nederland. De eerste kras kwam in het begin van de jaren 80 met de vervroegde-uittredingsregelingen (VUT). Hierdoor konden veel mensen al rond hun 60e jaar met pensioen. Maar 10 jaar geleden begon de slinger de andere kant op te zwaaien: voor jongeren is nu de verwachte AOW-leeftijd 71 jaar, of hoger. De huidige ouderen gaan al veel later met pensioen dan 10 jaar geleden, maar veel ouderen die werkeloos zijn geworden kunnen nauwelijks een nieuwe baan vinden. Mensen in zware beroepen, daarentegen, hebben moeite gezond de pensioenleeftijd te halen. Het lijkt aannemelijk dat deze verschijnselen (hoge werkloosheid onder ouderen, problemen voor ouderen in zware beroepen) met de hogere AOW-leeftijd te maken hebben. Een basisinkomen voor ouderen dat op 65-jarige leeftijd begint, zou een beter alternatief zijn dan het voortdurend verhogen van de AOW-leeftijd en zou, als het meezit, zelfs geld kunnen opbrengen. “Laten we een basisinkomen voor ouderen invoeren” verder lezen
Het ‘spookcijfer’ van premier Rutte dat het pensioenakkoord deed mislukken
De onderhandelingen over het pensioenakkoord dat de sociale partners, werkgevers en werknemers, met de regering wilde sluiten zijn in november 2018 mislukt. De FNV kreeg de schuld, zie nu.nl. Het aandeel van de regering in zo’n akkoord zou, onder meer, het deels terug draaien van de verhoging van de AOW-leeftijd zijn. Dat kostte volgens premier Rutte 6 miljard euro, structureel en direct te voldoen. Waar kwam die 6 miljard euro vandaan? Wie had dat berekend? Het was een spookcijfer. Lees daarover op de economenwebsite Me Judice dat die 6 miljard euro net zo goed veel lager had kunnen zijn, op zijn hoogst zelfs 4 miljard euro. Hieronder geef ik voor de geïnteresseerde lezer de gedetailleerde berekeningen voor het stuk in Me Judice. “Het ‘spookcijfer’ van premier Rutte dat het pensioenakkoord deed mislukken” verder lezen
Waarom groeit een economie?
In de eerste drie decennia na de Tweede Wereldoorlog beleefden de economieën in de vrije wereld een periode van continue en hoge economische groei. Deze groei was in de geschiedenis van de mensheid nog nooit zo hoog geweest. Na die periode vanaf zo ongeveer 1973 zou er ook niet meer zo’n hoge economische groei zijn in de Westerse wereld. Er zijn veel hypotheses in omloop voor de verklaring voor die hoge naoorlogse groei, bijvoorbeeld dat er na de oorlog een grote inhaalvraag was naar kapitaal en menskracht waardoor de economieën zichzelf uit het moeras van de naweeën van de oorlog konden trekken. Maar wat nu precies de oorzaak van de hoge groei was, wist en weet geen econoom. Is het niet vreemd dat de economische theorie geen antwoord had op de vraag wat er voor zorgt dat in de economie de productie groeit? Weet de economische theorie uit te leggen waarom er landen zijn waar er al decennia (zo niet eeuwen) haast geen economische groei voorkomt (Sierra Leone, Honduras, Zimbabwe, enz.)? En waarom in sommige landen opeens ‘groeiwonderen’ optreden (de Aziatische tijgers)? “Waarom groeit een economie?” verder lezen
Thomas Piketty in 2013: kapitalisten worden rijker dankzij r > g
In 2013 publiceerde de Franse econoom Thomas Piketty zijn boek over kapitaalinkomen in de 21e eeuw. Het boek (bijna 600 bladzijden dik, exclusief noten en dergelijke) maakte, na vertaling in het Engels, grote opgang en had eigenlijk één centrale stelling. Die was dat, net als in de 18e en 19e eeuw, vermogende mensen steeds rijker worden ten opzichte van de mensen die van een ‘gewoon’ looninkomen moeten rondkomen. Het was eigenlijk niet zo’n verrassende stelling, omdat het een soort wetmatigheid in de economie is dat de groei van kapitaalinkomen op de lange termijn hoger moet zijn dan de groei van looninkomen. “Thomas Piketty in 2013: kapitalisten worden rijker dankzij r > g” verder lezen
Ewald Engelen over de economische wetenschap
Wat voor een wetenschap is economie eigenlijk en hoe wordt aan studenten overgedragen? We kunnen voor het antwoord te rade gaan bij columnist Ewald Engelen. Dit is wat hij zegt over hoe economie gedoceerd wordt aan de Nederlandse universiteiten: “Sterker dan in ons omringende landen is in Nederland economie een monotheoretische discipline en wordt de Nederlandse economiebeoefening gedomineerd door mathematica. En groter dan elders is in Nederland de kloof tussen economische werkelijkheid en economische theorie: het model wordt voor de realiteit geschoven.” Deze quote roept veel vragen op. “Ewald Engelen over de economische wetenschap” verder lezen
Met quasi-berekeningen schept het CPB een generatiekloof
Als de AOW-leeftijd op 66 jaar wordt bevroren, in plaats van die te laten stijgen tot 67 jaar en verder, dan is dat potverteren op kosten van de jongeren, zo meldde De Volkskrant. De pensioenpot zal door dit soort maatregelen eerder leeg raken. Hoe weet de krant dat? Ik vermoed door berekeningen van het CPB. Dit instituut waarschuwde diverse malen voor de onhoudbaarheid van de AOW en creëerde zo een kunstmatige oud-jong tegenstelling en tevens het excuus voor de afbraak van de AOW. “Met quasi-berekeningen schept het CPB een generatiekloof” verder lezen
De zorgverzekering in NL en de VS (College 11: EvdO)
We hebben geleerd in college 10 (en ook hier) dat verzekeraars op de markt zullen proberen de ‘hoge’ risico’s (HRs = mensen met gemiddeld hoge schadelast, dus relatief ongezond) te weren of anders voor hen een kostendekkende (en dus onbetaalbare) premie te berekenen. Op een markt waar dat succesvol lukte (de VS) bleven veel HRs onverzekerd rondlopen. Als deze HR-mensen onverhoopt ziek werden, kregen ze slechte zorg tegen een hoge prijs. Voor landen met een enigszins sociale inslag is dat onwenselijk. In college 9 hebben we al gezien hoe Nederland en de VS onder Obama de onverzekerbaarheid hebben bestreden door mensen te verplichten zich te verzekeren. In dit college evalueren we hoe deze verplichting in deze landen heeft uitgewerkt, met de kennis van college 10 in het achterhoofd.
“De zorgverzekering in NL en de VS (College 11: EvdO)” verder lezen
Verzekeringstheorie (College 10: EvdO)
Verzekeringen bestaan al duizenden jaren. De behoefte om zich te verzekeren tegen risico’s is kennelijk een al lang bestaande wens van homo sapiens. Toch gaat er gauw iets fout bij verzekeringen. De ‘verkeerde’ mensen kunnen een verzekering nemen, of mensen gaan riskant gedrag vertonen zodra zij een verzekering hebben.
Zorg (College 9: EvdO)
Zijn mensen gezonder als er in een land veel aan zorg wordt uitgegeven? Hangt de zorg die we ontvangen als we ziek zijn af van ons inkomen? Hebben arme mensen een slechtere zorgverzekering dan de rijken? Dit zijn de soort vragen waar we ons in dit college mee bezig houden. Het is niet zo verrassend dat zal blijken dat de vorm en de inhoud van de zorgverzekering bepalend zijn voor het antwoord op deze vragen. We hebben sommige van de hier te bespreken onderwerpen al eerder besproken in het bericht “Is een nationaal zorgfonds beter dan concurrerende zorgverzekeraars?”
De optimale inkomstenbelasting (College 8: EvdO)
De leer van de optimale inkomstenbelasting is een van de meest controversiële onderwerpen in de economische theorie. Deze leer probeert regels af te leiden die er voor moeten zorgen dat de inkomstenbelasting met zo min mogelijk negatieve economische effecten op zo rechtvaardig mogelijke manier wordt geheven. Makkelijker gezegd dan gedaan.
“De optimale inkomstenbelasting (College 8: EvdO)” verder lezen